Parça Yıkama

Parça yıkama nedir?

Konfeksiyon mamulünün tutum kazanması ve görüntü efektinin değişmesi olayına kısaca Parça Yıkama denmektedir.
Yıkanacak mamulün ne tür bir yıkamaya tabi tutulacağı aşağıdaki kriterlere göre belirlenmelidir:
Mamulün cinsi
İstenen görüntünün ve tutumun nasıl olacağı
Mamulün yıkama işlemlerine dayanıklılığı
Kullanılan aksesuarların özellikleri

Yıkama çeşitleri nelerdir?

TAŞ YIKAMA ENZİM YIKAMA
AĞARTMA
NORMAL YIKAMA
SİLİKON YIKAMA
BUZ YIKAMA
KAR YIKAMA
RODEO İŞLEMİ

Ponza taşı adı verilen doğal taşlarla yapılan yıkama şeklidir .
Mamulün inceliğine ve kalınlığına veya  istenen  efektin azlığına ve çokluğuna göre  değişik boyutlarda taşlar kullanılabilir. Burada önemli olan mamulün taşa ve fiziki sürtünmelere dayanıklı olmasıdır. Biz yıkamayı fiziko-kimyasal bir olay olarak adlandırmaktayız. Fiziki olaylar mamulün taşla, bir diğer mamulle ve de makina ile olan temasıdır. Fakat son yıllarda konfeksiyon ürünlerinde istenen yüksek dayanıklılık nedeni ile yıkama işlemleri içine kimyasallar da girmeye başlamıştır. Enzimler bunların başlıcalarından biridir. Taşla beraber enzim kullanılarak daha kısa sürede belirgin bir efekte ulaşılarak mamule zarar vermeden yıkama işlemi bitirilmektedir. Taş yıkama işleminden sonra yapılan durulama, ağartma  yumuşatma işlemleri de bu yıkama isimlerine  ön ek olarak kullanılmaktadır. Taş yıkama + ağartma ,enzimli taş yıkama ,ağır taşyıkama
taş yıkama+silikon yumuşatma gibi isimler en sık kullanılanlarıdır.

Organik mikroorganizmaların yıkama işlemlerinde kullanılması yıkama olayına yeni bir anlam katmıştır. Yukarıdaki paragrafta anlatıldığı gibi taşla beraber mamüle kazandırdığı tutum enzimi vazgeçilmez bir yıkama unsuru haline getirmiştir. Haşıl sökücü enzimler (alfa-amilaz bazlıdır) ön yıkamada kullanılır. Taş enzimleri (Selülaz bazlı olanları tercih edilmektedir) taş yıkamada kullanılır.Tüy dökücü enzimler (asit bazlıdır) tüylenmiş veya tüylenmeye müsait mallarda kullanılmaktadır. Bu enzimler Tencel veya viskon  içeren mamullerde çok sık kullanılmaktadır.

Soldurma veya süperleme adları da kullanılarak yapılan yıkama işlemidir .Taş yıkamadan veya normal yıkamadan ( rinse ) sonra yapılan bir indirgeme reaksiyonudur. Potasyum permanganat veya Sodyum hipoklorit ( HYPO ) kullanılarak yapılır avrupada glikoz ilede yapılmaktadır fakat oldukça pahalı bir yöntemdir.Bu  ağartma işlemlerinden sonra çok iyi bir nötralizasyon şarttır . Nötralizasyon işlemi  usulüne uygun yapılırsa hiç bir  yan tesir olmaksızın bu işleme tabi tutulan  mamuller kullanılabilir.

Rinse olarak bilinir. Sadece yumuşatıcı kullanılarak yapılan yıkama şeklidir. Rinse yıkamalı mamuller çok boya verdiği için tüketici uyarılmalıdır. İndigo boyayı fiske etmek mümkün olmadığı için boya vermeyi önlemek mümkün değildir.

Silikon yağı adı ile bilinen makro veya mikro emülsiyonlar halinde kulanılan yumuşatıcılarla yapılan yumuşatma işlemidir.

Çok dikkatle yapılması gereken bir yıkamadır. Kullanım kurallarına uyulmadan yapılan yıkama işlemleri sonrasında silikon lekesi oluşabilir . Bu tür lekeleri çıkarmak mümkün olmamaktadır.

Denim mamullerinin çok   açık tonda mavi renge indirgenmesi işlemidir. İstenilen renge ulaşmak için çok fazla   hipo veya permanganat kullanıldığından  nötralizasyon işlemleri çok iyi yapılmalıdır. Hipoklorit miktarının fazla olması nedeni ile mamulde zayıflama olacağı bilinmelidir. Bu tür yıkamada sararma riski diğer yıkamalara göre daha fazladır.
Bu yüzden buz yıkama yapılmış mamullerin depolanma ve vitrinde sunuş şartlarına çok dikkat etmek gerekir. Bu mamullerde kullanılan aksesuarlar aşırı hipoklorit kullanımı nedeniyle kötü yönde etkilenerek pas ve leke sorunları çıkarır. Lycralı  kumaşlarda lycra bozulmasına sebep olan buz yıkama bu tip kumaşlarda permanganat kullanılarak yapılır.

İndirgen kimyasal maddelerin  kapiler özellikteki pomza taşına emdirilmesi sonrasında  sadece taş ve malın muameleye tabi tutulması işlemidir. Ortamda su gibi katalizör bir ortam olmadığından fiziki sürtünme had safhadadır. Bu sebeple bu uygulamaya tabi tutulacak mamullerin çok dayanıklı olması gerekmektedir.

Denim mamullere uygulanan bir işlemdir. Basınçlı ince ve özel bir kumun mamule uygun bir basınçla püskürtme işlemidir.

Tint işlemi kısaca kirletme boyası olarak adlandırılabilir. Normal boya prosesinin kısaltılması suretiyle yapılan bu işlemde haslıklar normal boya prosesine nazaran daha düşüktür.

Yukarıda adı geçen tüm yıkamalar denim mamullerde uygulanmaktadır. Yalnız gabardin ,özellikle renkli gabardin mamullerde ağartma ve rodeo yıkamalar çok fazla kullanılmaz. Dokuma mamullerin yıkanmasında özellikle kumaş yapısı ,iplik tipi, dikiş ipliği tipleri temel kriterlerdir. Bunlarla beraber metal aksesuar , etiket , brode , nakış gibi özellikler içeren unsurlar önemle üzerinde durulması gereken unsurlardır.

Mamulün serbest bir yıkama ve kurutma işlemine tabi tutulması çekme değerleri üzerinde büyük bir etkendir. Bu sebeple kumaşların sanfor işlemleri, çekme testlerinin sağlıklı yapılması üretimi kolaylaştıracak ve olası fireleri en aza indirecektir. Çekmeyi en çok etkileyen faktör serbest kurutmadır. Parça yıkama yapılan tesislerde 80C sıcaklıklar üzerinde çalışan kurutmalar oldukça risklidir şok kurutmalar çekmeyi yüksek oranda etkiler. Uzun süreli kurutmanın çekmeyi olumsuz yönde etkilediği sıkça tartışılır . Fakat yaptığımız araştırmalar sürenin değil sıcaklık derecesinin ve de hatalı yapılan çekme değerleri testlerinin
bu sonucu doğurduğudur. Bu tür testleri bir kaç defa sağlamasının alınması çok faydalı olacaktır.

Bilindiği gibi örgü mamulleri yıkama işlemlerinde en riskli  grubu oluşturur. Yıkamaya  gidecek mamulün kumaş halindeyken yapılacak bitim işlemleri ( ram sanfor ,şardon ,baskı ) çok dikkatle yapılmalı ve yıkama tesisleri ile sıkı irtibat kurulmalıdır. Özellikle taş yıkamaya tabi tutulan örgü mamullerde penye iplikler tercih edilmelidir . Dikiş iplikleri dayanıklı seçilmeli ve ince mamüllerde (özellikle 20/1, 30/1 süprem ve pike mamuller) uygun dikiş iğneleri tercih edilmelidir. Örgü mamullerde tüylenme hadisesi çokça görülmektedir . Bu sorunu gidermek için tüy dökme işlemi ( anti pilling işlemi )yapılmaktadır. Fakat uygulama sırasında elyafta oluşan gramaj kaybı ve mukavemet düşüşü bu tür mamullere özel bir ilgi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Örgü mamullerde çekme testleri çok önemlidir özellikle may dönmesi ve aşırı çekmeler problem yaratmaktadır. Sorunun  çözümü  kumaş halinde yapılacak bitim işlemleri sayesinde daha da kolay olacaktır.